KREATYWNOŚĆ I BIZNES – DWA RÓŻNE ŚWIATY?

Czym tak naprawdę jest kreatywność w biznesie? Mark Twain powiedział kiedyś „wiele zostało na temat pogody powiedziane, nic jednak nie zostało zrobione.” Odnoszę wrażenie, że z kreatywnością w biznesie jest wręcz przeciwnie – wiele „się robi”, niestety niewiele „się mówi”. Przykłady?

• Szkolenia z kreatywności są obecnie jednymi z bardziej popularnych warsztatów doskonalących umiejętności pracowników.
• Coraz więcej można usłyszeć w naszym kraju o innowacyjności przy okazji forów przedsiębiorców, konferencji, czy programów funduszy unijnych – choćby projekt Innowacyjna Gospodarka.
• Coraz częściej słowa kreatywność lub innowacyjność pojawiają się na ustach osób zarządzających, którzy próbują wdrożyć narzędzia i metody kreatywności – np. burzę mózgów – by zwiększyć swoją efektywność biznesową.

Niestety w Polsce dopiero pojawiają się opracowania i badania wyjaśniające dlaczego warto inwestować w kreatywność i innowacyjność w aspekcie biznesowym; dlaczego warto w to inwestować w ogóle. A jeśli już zainwestować, to czy wiemy jak wykorzystywać i wdrażać metody i narzędzia kreatywności by faktycznie zwiększały naszą efektywność? Chyba najbardziej dobitnym przykładem braku specjalistycznej wiedzy z zakresu kreatywności jest metoda burzy mózgów Czy warto inwestować – czas i pieniądze – w kreatywność? W tym przypadku zarówno swoją własną jak i innych (pracowników, współpracowników, podwładnych, etc.)
Jak inwestować w kreatywność, by faktycznie zwiększać efektywność biznesową?

Niniejszym artykułem rozpoczynam cykl, w którym chcę pokazać, że inwestycja w kreatywności, innowacje, i budowanie klimatu dla kreatywności w organizacji powinna być jednym z pierwszych punktów na liście inwestycji każdej firmy, która chce zdobyć, lub utrzymać przewagę konkurencyjną w nadchodzących czasach. Z czasem też przejdę do odpowiedzi na pytanie: jakie metody i narzędzia kreatywności wykorzystywać.

Czy każdy jest kreatywny?

Kwestią, którą chcę się zająć już na samym początku jest definiowanie kreatywności . Wiele nieporozumień w trakcie dyskusji na temat kreatywności wynika z faktu, że każdy z nas ma własną definicję tego terminu. Bardzo często definicje te są podobne i skupiają się na ujęciu tych samych zachowań, jednak pozostające niuanse i rozbieżności utrudniają zrozumienie całości tematu.
W psychologii twórczości debata na temat tego jak zdefiniować kreatywność toczyła się przez dziesięciolecia. Pierwsze i jednocześnie podstawowe rozróżnienie, które przyniosło szersze zrozumienie tematu, to rozdzielenie umiejętności człowieka na twórczość i kreatywność:

Twórczość zarezerwowana została dla artystów, wielkich myślicieli, naukowców, noblistów. Mianem twórczości określa się dzieła, wynalazki i odkrycia, które mają wpływ na życie milionów ludzi (Thomas Edison, Albert Einstein, Bill Gates).
Kreatywność to umiejętność wytworzenia produktu, który oceniany jest jako nowy i użyteczny przez pewną grupę ludzi (współpracowników, pracowników organizacji, osoby z branży). Od twórczości odróżnia ją to, że każdy z nas w jakimś stopniu posiada tą umiejętność – tak samo jak np. każdy jest w jakimś stopniu inteligentny.
Obie umiejętności czerpią z klasycznych procesów umysłowych takich jak: myślenie, wnioskowanie, rozumowanie, zapamiętywanie, analizowanie informacji, jednak różnią się poziomem specjalizacji w ich wykorzystaniu przez każdą osobę.

Ponieważ każdy z nas na co dzień wykorzystuje wspomniane umiejętności w pewnym stopniu musi być w tym wyspecjalizowany. Dlatego też śmiało można powiedzieć, że każdy z nas jest kreatywny w pewnym stopniu.

Temat definiowania kreatywności jest bardzo szeroki, więc jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, polecam książki Marca Runco, Roberta Sternberga, czy Krzysztofa Szmidta. Czym jest kreatywność w biznesie?
Kreatywność w biznesie przez większość osób określana jest po prostu umiejętnością wymyślania pomysłów. Im więcej pomysłów, tym ktoś jest bardziej kreatywny. Jednak umiejętność generowania pomysłów to tylko część kreatywności w wymiarze biznesowym. Dla zobrazowania tego zjawiska można porównać tą sytuację do zredukowania umiejętności zarządzania tylko do umiejętności delegowania zadań. A co z motywowaniem? Udzielaniem informacji zwrotnej? Realizowaniem strategii? Weryfikowaniem planów? Stawianiem celów?

Chcąc zdefiniować dokładnie termin „kreatywność w biznesie” warto zwrócić uwagę na trzy nazwiska: Robert Sternberg, Todd Lubart, oraz Mark Runco. Dwaj pierwsi badacze przeprowadzili szeroko zakrojone badania w obszarze kreatywności i jej związku w biznesie. Na podstawie kilkuletnich badań (obserwacji, eksperymentalnych, korelacyjnych) kreatywność w biznesie zdefiniowali jako „zdolność do wytworzenia produktów (rozumianych nie tylko materialnie – produktem jest też pomysł) nowych i wartościowych, cenniejszych w porównaniu do tego, co mieliśmy dotychczas (pod względem efektywności, jakości, praktyczności, etc.)”.

Mark Runco (jeden z najbardziej znanych na świecie badaczy w zakresie kreatywności) współpracujący z Arthurem Cropley’em, w swojej definicji kreatywności podkreśla przede wszystkim aspekt użyteczności i dopasowania produktu, który powstaje w wyniku wykorzystania kreatywności. Wniosek wart zapamiętania – jeśli produkt (pomysł) nie jest jednocześnie nowy i użyteczny, nie jest kreatywny. Co jak łatwo można zauważyć, stoi w sprzeczności z potocznym przekonaniem większości osób na temat kreatywności w biznesie.

Podsumowując kwestię definiowania kreatywności w biznesie Reginald Talbot zauważa, że każdy nowy produkt (w formie materialnej, lub też niematerialnej), który jest jednocześnie użyteczny, prowadzi do pozytywnej zmiany. Zmiany w postaci zwiększenia efektywności procesu, w postaci nowego i lepiej dopasowanego produktu, w postaci udoskonalenia lub poprawienia jakości, etc. To oznacza, że kreatywność w szerokim ujęciu może być zdefiniowana jako zdolność do tworzenia produktów, nowych i wartościowych, które są źródłem pozytywnej zmiany w organizacji.
Bazując na wspomnianych definicjach i badaniach tychże autorów, kreatywnością w biznesie nazywamy: „zdolność do tworzenia produktów, nowych i wartościowych, które są źródłem pozytywnej zmiany w organizacji“.

To tyle na temat tego, czym jest kreatywność i kreatywność w biznesie. Mam nadzieję, że po lekturze tego artykułu jesteś w stanie łatwo rozróżnić to co jest kreatywne od tego, co jest tylko nowym pomysłem. W kolejnym artykule przyjrzymy się bliżej kwestii praktycznego zastosowania kreatywności w biznesie – poprzez umiejętność kreatywnego rozwiązywania problemów.